Arılar, təbiətin ən mühüm canlılarından biridir. Onların ekologiyada və qida zəncirindəki rolu olduqca əhəmiyyətlidir. Gəlin, arılar haqqında bəzi maraqlı faktları öyrənək.
Dünyada 20.000-dən çox arı növü mövcuddur. Ən çox tanınan növlərdən biri ev arısıdır, amma meşə arıları, vəhşi arılar və yeraltı arılar da vardır. Hər növün özünəməxsus yaşayış tərzi və xüsusiyyətləri var.
Arılar bitkilərin polenləşməsində əsas rol oynayırlar. Onlar çiçəklərdən nektar toplayarkən, polenləri bir çiçəkdən digərinə daşıyaraq bitkilərin yayılmasına kömək edirlər. Bu, qida zəncirinin davamlılığı üçün vacibdir.
Arı koloniyaları sosial canlılardır. Bir koloniyada kraliça arı, işçi arılar və kişilər (drone) mövcuddur. Kraliça arı yumurta qoyur, işçi arılar qida toplayır və koloniyanın müdafiəsi ilə məşğuldurlar, kişilər isə yalnız cütləşmək üçün varlar.
Arılar infeksiyalara qarşı mübarizə aparmaq üçün xüsusi yollar istifadə edirlər. Məsələn, arılar, koloniyaya daxil olan patogenləri və xarici müdaxilələri qarşısını almaq üçün “hijyen davranışları” nümayiş etdirirlər. Belə ki onlar, xəstə və ölmüş arıları koloniyadan çıxarırlar. Bu, infeksiyanın yayılmasının qarşısını almaq üçün vacibdir. İşçi arılar, koloniyanı sağlam saxlamaq üçün bu təmizliyi mütəmadi olaraq həyata keçirirlər. Arıların bədənindəki bəzi bezlər, bakteriyaları öldürən maddələr ifraz edir. Bu maddələr, koloniyanın sağlamlığını qorumağa kömək edir. Bu mübarizə üsulları, arıların sağ qalmasını və koloniyalarının sağlamlığını təmin edir. Arıların sağlam olması, eyni zamanda ekosistemimiz üçün də əhəmiyyətlidir, çünki onlar bitkilərin polenləşməsində mühüm rol oynayırlar.
Arıların sağlamlığı üçün ideal mühit, təbii çiçəklərlə zəngin bir ərazidir. Şəhər yerlərində yaşayış çətinlikləri ilə üzləşsələr də, bir çox arı növü urbanizasiya şəraitinə uyğunlaşa bilir.
Arılar, çiçəklərin yerini və açılma vaxtını xatırlaya bilirlər. Bu, onların qida toplama qabiliyyətini artırır və eyni zamanda polenləşmə prosesini daha effektiv edir.
Arıların təbii düşmənləri arasında quşlar, siçanlar və bəzi parazitlər var. Bununla yanaşı, insanlar tərəfindən istifadə edilən pestisidlər arıların sağlamlığına ciddi zərər verə, hətta azalmasına səbəb ola bilər.
Son dövrlərdə arıların populyasiyasında azalma müşahidə edilir. Bu, təbii yaşayış yerlərinin məhv olması, pestisidlərin istifadəsi və iqlim dəyişikliyi ilə bağlıdır. Arıların qorunması üçün müxtəlif təşəbbüslər həyata keçirilir. BMT-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatı, arıların qorunması və polinasiya xidmətlərinin təşviqi üzrə qlobal proqramlar həyata keçirir. Bir çox ölkələr, arıların qorunması üçün xüsusi qanunlar qəbul edirlər. Məsələn, pestisidlərin istifadəsini tənzimləyən qanunlar və arıların sağlamlığını təmin edən proqramlar.
Arılar, ekosistemimizin ayrılmaz bir hissəsidir. Onların qorunması üçün hər birimiz öz töhfəmizi verə bilərik. Çiçəkləri əkərək, pestisid istifadəsini azaltmaqla və arıların təbii yaşayış mühitlərini qorumaqla onlara dəstək ola bilərik. Unutmayaq ki, arıların sağlamlığı, bizim gələcəyimizdir!
