Mars insan üçün yad bir dünya olsa da, orada yaşamaq ideyası alimləri və elmsevərləri illərdir düşündürür. Qırmızı planetin səthində ilk insanın kim olacağını bilmirik, amma bir gün orada şəhərlər qurmaq artıq xəyal deyil, real planlara çevrilir. Bəs bu nə qədər mümkündür?
Marsda insan koloniyası yaratmaq ideyası ilk dəfə 20-ci əsrin əvvəllərində elmi-fantastik əsərlərdə ortaya çıxdı. H.G. Wells və Ray Bradbury kimi yazıçılar Marsda insan yaşayışını təsvir edərək bu mövzuya maraq oyatdılar. Lakin bu ideya yalnız 1950-ci illərdə elmi araşdırmalara çevrildi. Sovet İttifaqı və NASA Marsa insan göndərmək fikrini müzakirə etməyə başladılar. 1970-ci illərdə NASA-nın Viking proqramı Marsın səthini tədqiq etdi və planetin daha ətraflı öyrənilməsinə səbəb oldu. Son illərdə isə SpaceX və digər kosmik agentliklər Marsda insan yaşayışı qurmaq üçün real addımlar atırlar.
Mars, Günəş sistemində insanın yaşaya biləcəyi ən uyğun planetlərdən biri hesab edilir. Yerdən 225 milyon kilometr uzaqlıqda yerləşən bu planetdə bir gün 24 saat 37 dəqiqədir ki, bu da insanın gündəlik ritminə uyğundur. Ən önəmli məqam isə Marsda buz halında suyun olmasıdır. Gələcəkdə bu su içməli su kimi istifadə oluna, həmçinin oksigen və yanacaq istehsalı üçün yararlı ola bilər. Amma Marsda yaşamaq bu qədər sadədirmi?
Marsın insan həyatına uyğun olmadığını göstərən bir çox səbəb var. Onun atmosferi Yerə nisbətən 100 dəfə nazikdir və əsasən karbon dioksiddən ibarətdir. Bu, nə nəfəs almağa, nə də planetin səthində bizi qoruyacaq bir mühitə imkan verir. Üstəlik, planetin orta temperaturu -63°C-dir və bəzən -140°C-yə qədər düşə bilər. Yəni, burada qoruyucu skafandrsız yaşamaq mümkünsüzdür. Digər bir təhlükə isə Günəşdən gələn radiasiyadır – Marsın maqnit sahəsi olmadığı üçün bu təhlükəli radiasiyadan qorunmaq üçün qalın qoruyucu divarlar və ya yeraltı sığınacaqlar lazımdır.
Bütün bu çətinliklərə baxmayaraq, alimlər Marsda insanın yaşamasını mümkün etmək üçün müxtəlif texnoloji həllər üzərində işləyirlər. Məsələn, SpaceX-in rəhbəri Elon Musk Marsda şəhər qurmaq üçün yenidən istifadə oluna bilən Starship raketlərini hazırlayır. NASA isə 2030-cu illərdə insanları ora göndərmək üçün mühüm sınaqlar aparır. Marsda süni istixanalar yaratmaq, 3D printerlərlə yaşayış yerləri inşa etmək və atmosferi dəyişdirmək kimi ideyalar da araşdırılır.
Bütün bu səylər göstərir ki, Marsda yaşamaq çətin, amma mümkünsüz deyil. İlk kolonistlər yüksək texnologiyalı, qapalı yaşayış yerlərində qalmalı olacaqlar. Onlar öz qidalarını yetişdirməli, su və oksigen istehsal etməli və sərt mühitə uyğunlaşmalı olacaqlar. Yəni Marsda həyat Yer kürəsindəki qədər rahat olmayacaq, amma bu, insanlığın başqa bir planetdə məskunlaşmasının başlanğıcı ola bilər.
Bəs siz necə düşünürsünüz? İnsanlar gələcəkdə Marsda doğulub böyüyə biləcəkmi? Yoxsa bu, hələ də yalnız elmi-fantastik bir fikir olaraq qalacaq? Fikirlərinizi bizimlə bölüşün! 🚀
