Sanat söz konusu olduğunda kolaylıkla iki farklı düşünce ekolü vardır. Bazıları 19. yüzyıl Fransız sloganı “l’art pour l’art”a (“sanat, sanat içindir”) inanırken, diğerleri sanatın ahlaki, siyasi veya faydacı bir amaca hizmet etmesi gerektiğini düşünüyor. Sanatın her ikisini de karşılaması gerektiğine inananlar da var. Marina Abramovic‘in sanatı, hem kendisini hem de izleyicileri kendilerini sorgulamaya ve öz kimliklerini yeniden gözden geçirmeye iten bir sanat türüdür. 1974 yılında, belki de bir sanatçının şimdiye kadar yaptığı en tehlikeli sanat deneyi olan Ritim 0‘ı gerçekleştirdi.
Genellikle “performans sanatının büyükannesi” olarak tanımlanan Marina Abramović, fiziksel ve zihinsel sınırlarını zorlamasıyla tanınan Yugoslavya doğumlu bir performans sanatçısıdır.
Ritim 0, Abramovic’in 1974 yılında Studio Morra, Napoli’de gerçekleştirdiği altı saatlik bir performans sanatı çalışmasıydı. Performans sırasında Abramoviç hareketsiz ve pasif bir şekilde dururken, izleyiciler ona dilediklerini yapmaya davet edilmiştir.
Ritim 0, Abramović’in en zorlu ve en iyi bilinen performanslarından biridir. Amacı, bir sanatçı ile seyirci arasındaki ilişkinin sınırlarını test etmekti. Sanatının bir diğer amacı da insan bedeninin nesneleştirilmesini temsil etmekti. Seyircinin önünde hareketsiz durarak ve onların bedeniyle istediklerini yapmalarına izin vererek, kabul edilebilir olanın sınırlarını zorlamak istedi.
Bir masanın üzerine kendisine zevk verebilecek, acı çektirebilecek ve hatta öldürebilecek 72 nesne yerleştirdi. Daha sonra izleyicilerin bu nesneleri onun üzerinde kullanmasına izin verildi.
Seyircilerin önüne konulan 72 nesne arasında bir çiçek, bir tüy, parfüm, bal, ekmek, üzüm, şarap, kırbaç, zeytinyağı, makas, neşter, çivi, metal bir çubuk ve hatta mermi yüklü bir silah vardı. Ayrıca masanın üzerine şu talimatları yerleştirilmişti.
“Masada benim üzerimde istenildiği gibi kullanılabileceğiniz 72 nesne var. İstediğinizi yapabilirsiniz. Bu süre boyunca tüm sorumluluğu alıyorum.
Süre: 6 saat (akşam 8 – sabah 2)”
Marina Abramović
Başlangıçta seyirciler mütevazı ve temkinli tepkiler verirken, zaman geçtikçe karşılarındaki insanın tepkisiz olduğunu gördükçe daha saldırgan hale geldiler.
İlk başta seyirciler ona çiçekler ve öpücükler vererek nazik davrandılaa. Bir süre sonra agresifleşmeye başladı; biri silahı kafasına doğrulturken bir diğeri gelip silahı aldı.
Kendini esere o kadar adamıştı ki tecavüze ya da cinayete karşı koymayacaktı. İnsan psikolojisinin çöküşünü ima eden iradesinden vazgeçişi karşısında, seyirciler arasında koruyucu bir grup kendini tanımlamaya başladı. Marina’nın kafasına dolu bir silah dayandığında ve kendi parmağı tetiğin etrafında gezdirildiğinde, seyirci grupları arasında bir kavga çıktı.
Altı saat sonra, performansın sonunda Abramović ayağa kalktı ve izleyicilere doğru yürümeye başladı. Herkes ondan uzaklaştı, onunla yüzleşemedi. Abramović’in yaptığı gibi radikal performans sanatı ilk bakışta sansasyonel ya da gülünç görünse de, muhtemelen katılımcılar bunu gerçekte deneyimlediklerinde kendileri ile yüzleşmişlerdi.
Bir Yorum