Kediler yalnız yaşarlar, sürü hayvanı değildirler. Doğada sadece üreme mevsiminde bir araya gelirler. Bu nedenlerden dolayı kedinin insanlarla yakınlaşması köpek ve diğer hayvanlardan çok daha sonra olmuştur. Kedileri çok sevdiğim için, bu tatlı varlıkların ne zamandan bizimle yaşadıklarını merak ettim. Merakımızı beraber giderelim.
Her ne kadar evcil kedi ile ilgili gözlemler ve çalışmalar çok uzun zamandır sürmekte ise de evcilleştirme ile ilgili gizemli hava henüz ortadan kalkmamıştır. Bunun nedeni evcilleştirilmelerinden bu yana geçen sürenin uzunluğudur.
Kedilerin Evlerimize Giriş Tarihi.
3 milyon yıl önce Kuzey Kutbu, Antarktika ve Avustralya haricinde dünyanın tüm bölgelerinde yaşayan çok çeşitli kedi türleri ortaya çıkmıştır. Sonrasında ise deniz seviyelerinde yaşanan değişimler kedigillerin göç etmesini kolaylaştırdı ve dünyanın dört bir yanında çok çeşitli kedilerin yaşam alanı oluşmasına olanak verdi.
Kediler ve insanlar çok uzun yıllar yakın yaşasalar da kedi evcilleştirmesinin yaklaşık 4000 yıl önce Mısır’da gerçekleştirildiği düşünülüyor.
Antik Mısır`da Kediler.
Kedinin evcilleştirilmesi ile sonuçlanan faktörler açık olarak anlaşılamasa da, kedinin evcilleşmesinin Orta Doğu’nun verimli bölgelerindeki uygarlıkların dönemlerinde gerçekleştiğine inanmamızı sağlayan sebepler vardır.
Kediler antik Mısır`da el üstünde tutulurdu. İncitilmelerinin veya öldürülmelerinin yasalarla karşısına geçilmişti. Kedilere tapınma o kadar benimsenmişti ki hayvanın ölümü durumunda bütün aile yas tutardı. Zengin ya da fakir herkes kedilerinin leşlerini, ipeklerle sarıp bronz ve tahta -Mısır’da değerli maddelerden yapılmış kutularının içine yerleştirerek mumyalardı.
Kedinin antik Mısır‘da resmedilmesi de aynı tarihlere rastlamakla birlikte, araştırmacılar bunların vahşi ya da evcil oldukları konusunda kesin bir kanıta varamamışlardır. M.Ö. 2600 yılına ait olan Mısır tanrısı Ti’nin mezarında kedinin tasmalı olarak resminin bulunması, bu kedinin evcilleştirilmiş olmasa da en azından vahşi bir kedi olmadığını göstermektedir. M.Ö. 1900 yılına ait bir mezardan çıkarılan kedi kemiklerinin yanında küçük süt kaplarının bulunması, bu konuda daha inandırıcı bir delil olmaktadır. M.Ö. 1600 yılından günümüze kadar geçen sürede bulunan çok sayıda kedi resim ve heykelleri bu hayvanların tam anlamıyla evcilleştirildiklerinin işaretidir.
Modern Evcil Kediler.
Diğer evcil hayvanların aksine, kediler kendi kendilerini evcilleştirmişlerdir. Kediler kendi çıkarları için insanlara yakın olmayı tercih etmiştir. Onun bu doğal bencilliği, birçok kedi severin yakından bildiği gibi günümüzdeki kedi davranışının temelini oluşturur. Evcil kedi her ne kadar diğer evcil hayvanlar gibi uysal ve insana alışık olsa da bağımsız ve hatta vahşi olma özelliğini korumaktadır. Biraz daha ileri gidecek olursak kedilerin hala tam olarak evcilleştirilmediği ve evcilleştirme sürecinin devam ettiğini söylersek pek abartmış olmayız.
Yapılan genetik çalışmalar sonucunda günümüzdeki modern kediler ile Afrika Yaban Kedisi’nin neredeyse aynı DNA’ya sahip olduğu görülmüştür. Afrika yaban kedisi günümüzde hâlâ soyunu devam ettiren ve evcil kedilere benzer görüntüsü ile dikkat çeken bir kedidir.
Bu arada bilim insanları sadece ilk evcil kedinin izini sürmüyor. Merak ettikleri bir diğer konu ise kedilerin gerçekten tam olarak evcilleşip evcilleşmediği. Washington Üniversitesi’nden Dr. Wesley Warren kedilerin genomları üzerinde araştırmalar yapıyor.
Warren en yeni raporunda şu cümlelere yer veriyor:
“Köpeklerden farklı olarak, kediler henüz tam olarak evcilleştirilmiş değiller. Vahşi kedilerden ayrılmaları çok yeni oldu ve bazıları hâlâ vahşi uzak akrabalarıyla birlikte sürüyor.”
